บทความนี้ถึงแม้จะเป็นเรื่องของดีปลี แต่ก็แฝงไปเรื่องอื่นๆที่จะอยากจะสอดแทรก
เรื่องแรกเลย ก็คือเรื่องของพิกัด พิกัดยาจริงๆแล้วมีมาตั้งแต่สมัยของอายุรเวทอินเดียแล้ว
ทางประเทศไทยก็รับเอาเข้ามา จะเป็นว่าจะพิกัดที่ชื่อเหมือนกันเลย และตัวยาเหมือนกันเลย
ได้แต่ ตรีกฏุก ตรีผลา เป็นต้น แพทย์โบราณเราก็ได้อาศัยแนวคิดนี้ตังพิกัดมาอีกหลายอย่างตามที่เราได้เรียนมา
นอกจากเรื่องพิกัดแล้ว ก็จะมีเรื่องของรสยา ซึ่งดีปลีก็เป็นตัวยาหนึ่งที่ระยะรสะ กับระยะวิปากะเป็นคนละรสกัน
กลับเข้ามาเรื่องดีปลีหัวเรื่อง
ลองหาข้อมูลของดีปลี พบว่าดีปลีก็มีหลายพันธุ์
ตามข้อมูลจากเวป www.foodnetworksolution.com บอกว่า ดีมี 3 ขนิด
ดีปลี (long pepper หรือ เรียกว่า Indian long pepper) เป็นพืชที่จัดเป็นเครื่องเทศ ดีปลีจัดอยู่ในวงศ์ พิเพอร์ราซี้อี้ (Piperaceae) มีชื่อวิทยาศาสตร์คือ
1. Piper chaba Vahl. (ดีปลีไทย)
2. Piper peepuloides (ดีปลีอินเดีย)
3. Piper retrofractum Vahl. (ดีปลีอินโดนีเซีย)
ในจาระกะ(อายุรเวท) มีการใช้ 2 ชนิดคือ
1. Piper Chaba Hunt.
น้ำต้มจากกรากและผลแห้งใช้สำหรับน้ำมันฆี
สรรพคุณ การไอแบบวัณโรค, อาหารไม่ย่อย, เสียงเปลี่ยน ตานขโมย
2. Piper longum linn.
ดอก ผล ราก แห้ง
สรรพคุณ ช่วยย่อยอาหาร
ที่น่าสนใจคือเรื่องของรสยา
รสยาที่ลิ้นที่ปากเป็นรสเผ็ด
แต่ระยะวิปากะ กลายเป็นรสหวาน
มีการนำมาใช้เพื่อเป็นตำรับยาแก้หอบหืดและโลหิตจางด้วย
โดยใช้ผงดีปลี 1 ส่วน น้ำตาลโตนด 2 ส่วน
คำถามคือแล้วตรีกฏุกใช้พันธ์ไหน หรือว่าเหมือนๆกัน
ปล.อายุรเวทมีพิกัดยาชื่อตรีกฏุกเหมือนกัน
ref:
3. รายงานการวิจัย การศึกษาวิเคราะห์โรคกและพืชสมุนไพรในคัมภีร์จรกสัมหิตา , อ.ดร. อุเทน วงศ์สถิตย์